 |
| Κων. Ζάππας |
Δ' ΤΟ ΤΣΙΦΛΙΚΙ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΠΟΥΛΙΑΝΑΣ
Πότε ακριβώς αγόρασε το τσιφλίκι της Μικρής Πουλιάνας ο Κων. Ζάππας και ποιος ήταν ο προηγούμενος Τούρκος ιδιοκτήτης της, μας είναι άγνωστο. Ο Οικονομικός Επιθεωρητής Τρικάλων Ν.Θ.Εξαρχάκος σε μια εμπεριστατωμένη έκθεσή του με ημερομηνία 18/9/1892 προς το Υπουργείο Οικονομικών για τα κληροδοτηθέντα στο δημόσιο κτήματα του Κων. Ζάππα, αναφέρει ότι τα
συμβόλαια αγοράς των Μεγάλων Καλυβίων, των 3/4 της Αγίας Κυριακής και της Μικρής Πουλιάνας δεν βρέθηκαν, γιατί είχαν αγοραστεί πριν από την προσάρτηση της Θεσσαλίας. Πράγματι έτσι είναι, γιατί όλα τ' άλλα τσιφλίκια που αγοράστηκαν μετά το 1881, αναφέρονται τόσο με τα συμβόλαια αγοράς τους, όσο και με τους πρώην Τούρκους ιδιοκτήτες τους.
συμβόλαια αγοράς των Μεγάλων Καλυβίων, των 3/4 της Αγίας Κυριακής και της Μικρής Πουλιάνας δεν βρέθηκαν, γιατί είχαν αγοραστεί πριν από την προσάρτηση της Θεσσαλίας. Πράγματι έτσι είναι, γιατί όλα τ' άλλα τσιφλίκια που αγοράστηκαν μετά το 1881, αναφέρονται τόσο με τα συμβόλαια αγοράς τους, όσο και με τους πρώην Τούρκους ιδιοκτήτες τους.
Ωστόσο στις 6/9/1892 αρμόδια επιτροπή του δημοσίου, παραλαμβάνοντας το τσιφλίκι των Μεγάλων Καλυβίων που ήταν και η έδρα όπως προαναφέραμε του διευθυντή Αποστόλου Ζάππα, ανάμεσα στις άλλες ενέργειες της, ήταν να καταγράψει και το περιεχόμενο του χρηματοκιβωτίου. Μεταξύ των άλλων αντικειμένων που καταγράφηκαν, ήταν και τρεις φάκελοι που αφορούσαν τη Μικρή Πουλιάνα. Ο πρώτος με αύξ.αριθμό 317, περιείχε "αποδείξεις θεριστικών Κουλουκίου Μικράς Πολιάνας δια δραχμάς 1993".
Ο δεύτερος περιείχε το "από 2 Αυγούστου 1885 ιδιωτικόν περί του ύδατος Πολιάνας έγγραφον του Τεφίκ Βέη και του Γ.Γκώγου". Να έχει άραγε κάποια σχέση με την πρώην ιδιοκτησία της Μικρής Πουλιάνας αυτός ο Τεφίκ Βέης και η οικογένεια του; Πάντως οι θυγατέρες του Εσρέφ Χανούμ και Χατιζέ Μπακαλέ Χανούμ, είχαν μερίδια στο τσιφλίκι του Μπακρατίου Λάρισας που κι αυτό το πούλησαν στον Κων. Ζάππα. Όσον αφορά τον Γ.Γκώγο που αναφέρεται στο ίδιο έγγραφο, τον συναντάμε ως διευθυντή κτημάτων του Κων. Ζάππα. Άγνωστο όμως μέχρι στιγμής σε ποια κτήματα και σε ποια χρονική περίοδο, υπήρξε διευθυντής.
Τέλος με αύξ.αριθμό 343, υπήρχε ο τρίτος φάκελος που περιείχε "διάφορα έγγραφα αναγόμενα εις την αγοράν της Μ. Πολιάνας". Εδώ πιθανόν να υπήρχε το συμβόλαιο αγοράς του χωριού. Δεν γνωρίζουμε όμως τι απέγιναν τα αρχεία του Κων. Ζάππα. Και όχι μόνο αυτά των θεσσαλικών τσιφλικιών του, αλλά και το πολύ σπουδαίο αρχείο της μόνιμης κατοικίας του, όπου εκεί μετά το θάνατο του διενεργήθηκε απογραφή από το Ρουμάνο δικαστή Κωνσταντινέσκου και απ' ότι αναφέρεται, το αριθ.58 δέμα περιείχε "569 ταπία του εν θεσσαλία κτήματος Πολιάνα".
Αφού λοιπόν δεν βρέθηκαν τα συμβόλαια αγοράς της Μικρής Πουλιάνας, δεν γνωρίζουμε όχι μόνο τον πρώην ιδιοκτήτη της, αλλά ούτε τις λεπτομέρειες της αγοράς, καθώς και το χρηματικό ποσό που διέθεσε ο Κων. Ζάππας.
Αμέσως μετά το θάνατο του ιδιοκτήτη που συνέβη στις 21/1/1892, επιτροπή που ορίστηκε από το ελληνικό δημόσιο, επισκέφτηκε τα τσιφλίκια του στη Θεσσαλία, για την καταγραφή των περιουσιακών τους στοιχείων. Η πρώτη ενέργεια της επιτροπής ήταν να σφραγίσει τις αποθήκες των τσιφλικιών. Έτσι στις 28/1/1892, δηλαδή μια εβδομάδα μετά το θάνατο του Κων. Ζάππα, για να προφυλαχθούν τα προϊόντα των δύο αποθηκών της Μικρής Πουλιάνας, η αρμόδια επιτροπή ήρθε στο χωριό και αφού σφράγισε τις αποθήκες, διόρισε προσωρινό φύλακα αυτών, το δικαστικό κλητήρα Αργύριο Μπόνη.
Στο μεταξύ οι ανιψιοί του Κων. Ζάππα Απόστολος και Χρήστος Ζάππας του Αθανασίου, ήγειραν αξιώσεις για ολόκληρη την περιουσία του θείου τους, μη αρκούμενοι σ' αυτά που τους είχε αφήσει με τη διαθήκη του και μη αναγνωρίζοντας το δημόσιο ως κληρονόμον αυτού. Η αμφισβήτηση λοιπόν και η δικαστική διαμάχη που ακολούθησε, καθυστέρησε μεν τη διαδικασία μετάβασης των τσιφλικιών στο δημόσιο, αλλά δεν δικαίωσε τις προσπάθειες των ανιψιών, γιατί η διαθήκη του Κων. Ζάππα ήταν ξεκάθαρη και αποτελούσε ισχυρό επιχείρημα για την πλευρά της πολιτείας.
Στις 16/5/1892 η ορισθείσα επιτροπή, επισκέφθηκε ξανά τη Μικρή Πουλιάνα και αφού προέβη στην αποσφράγιση των αποθηκών, έκανε την ίδια μέρα έκθεση απογραφής, στην οποία περιέλαβε ολόκληρη την ακίνητη περιουσία του τσιφλικίου της Μικρής Πουλιάνας.
Τέλος στις 31/8/1892, ο Οικονομικός Έφορος Τρικάλων Κ.Βλάσσης, με πρωτόκολλο παραδόσεως και παραλαβής, παρέδωσε στο νέο διευθυντή των Ζαππείων κτημάτων Ι.Τριπολιτσιώτη το τσιφλίκι. Στο τέλος της εργασίας αυτής παρατίθενται αυτούσια τα τέσσερα αυτά έγγραφα, απ' τα οποία πολλά στοιχεία μπορεί να αντλήσει ο ενδιαφερόμενος, για τα γεγονότα που ακολούθησαν το θάνατο του Κων Ζάππα.
Σύμφωνα λοιπόν με την αριθ.183/16-5-1892 έκθεση απογραφής του Συμβολαιογραφούντος Ειρηνοδίκη Πύρρας Αργύρη Φιλιππίδη, το τσιφλίκι της Μικρής Πουλιάνας, είχε γύρω του τα χωριά Μ.Καλύβια, Στεφανοσαίοι, Ραψίστα, Γουρζί, Μεγ.Πουλιάνα και Λαζαρίνα. Περιελάμβανε 7700 στρέμματα, από τα οποία τα 7200 ήταν καλλιεργήσιμα, ενώ τα υπόλοιπα 500, αποτελούσαν το Ομέρ Αγάτικο δάσος. Το όνομα του αφείλονταν σε κάποιο Τούρκο Ομέρ Αγά, πιθανόν παλιότερο ιδιοκτήτη του χωριού, για τον οποίο δε γνωρίζουμε τίποτε περισσότερο. Φαίνεται όμως πως το δάσος αυτό ήταν κάτι το ξεχωριστό, γιατί προξένησε εξαιρετική εντύπωση στα μέλη της επιτροπής. Σε μια μάλιστα παράγραφο αναφέρεται το εξής: "Το δάσος διατηρείται εν καλλίστη και περθένω καταστάσει, ήτις δέον να ληφθώσι τα απαιτούμενα μέτρα, όπως διατηρηθεί". Σήμερα, εκατό και πλέον χρόνια αργότερα, αν δεν κάνω λάθος, από το δάσος αυτό έμεινε μόνο η τοποθεσία. Ομέρ Αγάτικα.
Ακόμα ανήκαν στο τσιφλίκι της Μικρής Πουλιάνας και περιήλθαν στο δημόσιο και τα εξής: Μία εκκλησία, ένα κονάκι, είκοσι οκτώ οικήματα χωρικών, δύο υδρόμυλοι απ' τους οποίους ο ένας με δύο πέτρες ήταν σε ενέργεια και ενοικιάζονταν προς 50 τουρκικές λίρες ετησίως, ενώ ο άλλος ήταν σε αχρηστία. Ένα λιβάδι θερινό, που ενοικιάζονταν προς 15-20 λίρες το έτος. Επίσης μία αποθήκη που περιείχε 25 κοιλά σησάμι, 20 κοιλά κριθάρι και 150 κοιλά σιτάρι. Άλλη αποθήκη που περιείχε 950 κοιλά σιτάρι. Τρίτη αποθήκη με 1000 κοιλά αραβόσιτο ακόκκιστο και τέλος άλλη αποθήκη με 100 κοιλά εφθαρμένου αραβόσιτου. Διευκρινίζεται ότι οι αποθήκες ήταν δύο, αλλά υποδιαιρούνταν σε τέσσερα διαμερίσματα. Καταμετρήθηκαν ακόμα είκοσι τρεις κυψέλες μελισσών, ένα βουβάλι με το μόσχο του και μια φοράδα με το πουλάρι της.
Πρέπει να πούμε πως το κοιλό που αναφέρεται εδώ και που είναι η μονάδα βάρους των δημητριακών στην Οθωμανική επικράτεια, δεν έχει σχέση με το σημερινό κιλό. Την εποχή εκείνη υπήρχε κοιλό τριών ειδών. Το κοιλό της Θεσσαλονίκης που ισοδυναμούσε με 85 οκάδες μακεδονικού σταριού, το κοιλό της Πόλης (Κωνσταντινούπολης) με 22 οκάδες και το θεσσαλικό κοιλό των 150 οκάδων, το καρά-κοιλό, όπως το έλεγαν οι Τούρκοι. Έχουμε πολλές μαρτυρίες που βεβαιώνουν, ότι οι πληρωμές και γενικά οι συναλλαγές στα τσιφλίκια της Θεσσαλίας κατά τη διάρκεια της ύστερης τουλάχιστον τουρκοκρατίας, γινόταν με το κοιλό των 22 οκάδων της Πόλης. Με βάση λοιπόν αυτό εύκολα μπορούμε να υπολογίσουμε πόσες οκάδες γεννήματα περιείχαν οι αποθήκες της Μικρής Πουλιάνας.
Ο εν ενεργεία νερόμυλος με συμβόλαια του συμβολαιογράφου Τρικάλων Ιωάννη Χατζηγώγου, είχε εκμισθωθεί κατά περιόδους στους εξής: Με το αριθ. 10525/8-12-1887 συμβόλαιο, στον Λάζαρο Γεωργίου κάτοικο Τυρνάβου, για ένα χρόνο από 26 Οκτωβρίου 1887 προς 63 τούρκικες λίρες. Με το αριθ. 13735/14-11-1888 συμβόλαιο. παραχώρησε στον Αν.Καραμελόπουλο κάτοικο Τρικάλων, επί δύο χρόνια από 26 Οκτωβρίου 1888 για 120 λίρες. Στη συνέχεια με το αριθ. 20646/27-10-1890 συμβόλαιο εκμισθώνεται στον Βασίλειο Γεωργίου κάτοικο Τρικάλων, επί ένα χρόνο από 26 Οκτωβρίου 1890, για 72 λίρες και τέλος για ακόμα ένα χρόνο με το αριθ. 25511/14-11-1891 συμβόλαιο, παραχωρείται στον ίδιο με αντίτιμο 57 λίρες.
Δεν γνωρίζουμε τον αριθμό οικογενειών της Μικρής Πουλιάνας την περίοδο αυτή. Όμως στην απογραφή που έγινε τρία χρόνια νωρίτερα, δηλαδή το 1889, οι κάτοικοι ήταν 268. Αν υπολογίσουμε τα μέλη της κάθε οικογένειας σε 5-6, αριθμός απόλυτα φυσιολογικός για τα τότε δεδομένα, πρέπει οι οικογένειες της Μικρής Πουλιάνας να ήταν από 40 μέχρι 50. Τριάντα απ' αυτές τις συναντάμε να εργάζονται στο τσιφλίκι αυτό και να δηλώνουν 73 αροτριώντα κτήνη. Δηλαδή αναλογούσαν πάνω από δύο τέτοια μεγάλα ζώα στον καθένα.
Μέσα από διάφορους πίνακες και καταστάσεις, καταφέραμε να ξεχωρίσουμε μερικούς κολίγους της Μικρής Πουλιάνας, προγόνους των σημερινών κατοίκων, οι οποίοι με συμβόλαια του συμβολαιογράφου Τρικάλων Ιωάννη Χατζηγώγου, είχαν δανειστεί για ορισμένο χρονικό διάστημα, κυρίως χρήματα και αραβόσιτο από τον ιδιοκτήτη. Αναλυτικά οι κολίγοι αυτοί με τα κυριότερα στοιχεία του συμβολαίου, είναι οι παρακάτω:
Στα περιεχόμενα του χρηματοκιβωτίου του τσιφλικιού των Μεγάλων Καλυβίων όταν το παρέδωσε η επιτροπή του δημοσίου στο διευθυντή Ι.Τριπολιτσιώτη, βρέθηκαν και τα εξής έγγραφα που αφορούσαν κατοίκους της Μικρής Πουλιάνας:
1. Με αύξ. αριθμό 70 "το από 15 Ιουνίου 1886, επί πεντηκονταλέπτου χαρτοσήμου χρεωστικόν ομόλογον, λιρών οθωμανικών 3.5 του Βαγγέλη Γαλάνη προς Γεώργιον Γκώγον, διευθυντήν κτημάτων Κ.Ζάππα.
2. Με αύξ. αριθμό 86 "την από 30 Μαρτίου 1886, εφ' απλού χάρτου απόδειξιν οφειλής, δύο οθωμανικών λιρών, του Ευθυμίου Σούρβα προς τον Κων. Ζάππαν".
3 Με αύξ. αριθμό 91 "την από 21 Απριλίου 1885, εφ' απλού χάρτου απόδειξιν οφειλής, δραχμών νέων 214.90 του Χρήστου Μπαλκούρα προς τον διευθυντήν του Κων. Ζάππα, μετά της κάτωθι ταύτης ταυτοχρόνου σημειώσεως του Δ.Γκώγου".
Εκτός όμως από τους ντόπιους, στο τσιφλίκι της Μικρής Πουλιάνας εργάζονταν και γεωργοί από άλλα χωριά με αντίσπορο. Κάθε φορά γινόταν συμφωνία ενώπιον του συμβολαιογράφου Τρικάλων Ιωάννη Χατζηγώγου κατά προτίμηση, όπου συντάσσονταν και σχετικό συμβόλαιο. Ένας απ' αυτούς αναφέρεται ο Κων. Κουραβέσης που συνήψε συμβόλαιο το 1891 για ένα έτος. Δεν γνωρίζουμε περισσότερες λεπτομέρειες.
Οι καλλιεργητές της Μικρής Πουλιάνας, καθώς και όλων των τσιφλικιών της Καρδίτσας και των Τρικάλων που ήταν στη δικαιοδοσία του Κων. Ζάππα, υπέγραφαν υποχρεωτικά ομοιόμορφα συμβόλαια, με τα οποία ρυθμίζονταν οι σχέσεις τους με τον ιδιοκτήτη. Ο τελευταίος επέβαλε τους όρους του μέσω των συμβολαίων αυτών και οι κολίγοι ήταν υποχρεωμένοι να τους αποδεχτούν. Οι όροι ενός τέτοιου συμβολαίου, ήταν οι παρακάτω:
1. Παρεδόθη εις τον καλλιεργητήν μία οικία του κτήματος ίνα κατοική, ήν είναι υπόχρεως να επισκευάζη ο ιδιοκτήτης, ως και εις αχυρών μετά του προαυλίου των, όπερ ο καλλιεργητής δύναται να σπείρη διά λαχανικών και οσπρίων προς χρήσιν του.
2. Παρεδόθη επίσης εκάστω ανάλογος έκτασις γαιών, ήν ούτος υποχρεούται να σπείρη δι' ιδίου του σπόρου και καλλιεργή, δι' εξόδων του, αποδίδων τω ιδιοκτήτη το 1/3 του εισοδήματος αυτών, οποιονδήποτε και αν ή τούτο, ως γαιόμορον εκτός της διά τροφήν των βοών του καλλιεργητού αναγκαιούσης ρόβης και των μποστανίων και οσπρίων των αναγκαιούντων προς οικιακήν των χρήσιν.
3. Οι καλλιεργηταί δικαιούνται να βόσκωσιν όσα έχουσι μικρά και μεγάλα ζώα και κόπτωσι τα αναγκαιούντα αυτοίς χόρτα εκ του κτήματος και του βάλτου άνευ πληρωμής.
4. Εκ του εισοδήματος των καπνοφυτειών υποχρεούνται οι καλλιεργηταί αποδίδωσι τω ιδιοκτήτη 18 οκάδας καπνού κατά στρέμμα, μετά την αποξήρανσιν του.
5. Ο ιδιοκτήτης υποχρεούται να πληρώση το 1/3 του φόρου των αροτριώντων κτηνών.
6. Οι καλλιεργηταί δεν δικαιούνται να καλλιεργώσιν άλλας γαίας εφ' όσον υπάρχουσιν εν τω κτημάτι τοιαύται, εν ελλείψει δε ο ιδιοκτήτης υποχρεούται να προμηθεύση αυτοίς τοιαύτας ή να της επιτρέπη να λαμβάνωσι τοιαύτας με αντίσπορον, πληρώνων αυτός τον αντίσπορον και λαμβάνων το 1/3 της συγκομιδής των επί τοιούτω καλλιεργουμένων γαιών.
7. Αι δαπάναι της επισκευής των χανδάκων ή της πηγής του ύδατος επιβαρύνουσι τον ιδιοκτήτην.
8. Υποχρεούται ούτος εν αφορίαις να δανείζη τοις καλλιεργηταίς τον αναγκαιούντα αυτοίς σπόρον ον θα λαμβάνη εκ των πρώτων αλωνίων, όσα δε χρήματα δανείση αυτοίς προς αγοράν κτηνών διά την καλλιέργειαν, θα πληρώνωσι τόκον 12%, αλλά μετά το πρώτον έτος καθ' ό θα είναι άτοκα.
9. Αν ένεκα λόγων ανεξαρτήτων της θελήσεώς του, ή θανάτου παύση να ή τις κολίγας, θεωρείται αυτός ή η οικογένεια του παρακεντές, πληρώνει 10 δραχμάς κατ' έτος λόγω ενοικίου της οικίας.
10. Οι καλλιεργηταί υποχρεούνται να εκτελώσιν εγκαίρως τας ειθισμένας εν τω κτήματι εργασίας, ήτοι οργώματα, σποράν αλωνισμόν και θερισμόν, ειδοποιούντες εγκαίρως τον επιστάτην και μεταφέροντες το αναλογούν τω ιδιοκτήτη εισόδημα εν ταις αποθήκαις, αν δεν δυνηθώσι να καλλιεργήσωσιν εγκαίρως, όπως δοθώσιν εις άλλους.
11. Εν αφορία και ενδεία των καλλιεργητών υποχρεούται ο ιδιοκτήτης να δανείζη τον αναγκαιούντα προς τροφήν των αραβόσιτων, λαμβάνων αυτόν εκ των αλωνίων άνευ τόκου.
12. Εις τους κολίγας παρεδόθηκαν αι άμπελοι του κτήματος, ας ούτοι θα νέμωνται, άνευ πληρωμής, υπόχρεοι όντες να καλλιεργώσι και βελτιώσιν αυτάς, όσας δύνανται, δικαιούμενοι δε, αν απέλθωσι του κτήματος οι έχοντες τοιαύτας δεόντως καλλιεργημένας, να λάβωσιν ανά πέντε λίρας κατά στρέμμα εις αποζημίωσιν των επ' αυτών εργασιών των και
13. Εκ των ανωτέρω καθαρώς αγροληπτικών όρων ουδόλως περιορίζονται ουδέ μειούνται το παράπαν τα απεριόριστα δικαιώματα της κυριότητος του ιδιοκτήτου εφ' όλου του κτήματος ανήκοντος αυτώ κατά νόμον κυριότητα ουδέ γεννάται οιονδήποτε εμπράγματον δικαίωμα εις τους καλλιεργητάς επί τινος των εν τω κτημάτι υπαρχόντων.
Αι εν τω συμβολαίω τούτο διαγραφόμεναι σχέσεις και υποχρεώσεις των καλλιεργητών και του ιδιοκτήτου εισίν αι ισχύουσαι εις άπαντα τα χωρία των επαρχιών Τρικάλων και Καρδίτσης.
Το τσιφλίκι της Μικρής Πουλιάνας περιήλθε στο δημόσιο το 1892, δηλαδή την ίδια χρονιά που πέθανε ο Κων. Ζάππας. Η επιτροπή του δημοσίου, την πρόσοδο των πρωίμων και οψίμων δημητριακών καρπών αυτής της χρονιάς, την εκμίσθωσε στον Κ.Παπάρα κάτοικο Τρικάλων, αντί 5710 δραχμών. Το ποσό αυτό ο ενοικιαστής ήταν υποχρεωμένος να καταβάλει σε δο ισόποσες δόσεις. Τις 2855 δραχμές την 1 Οκτωβρίου και τις υπόλοιπες 2855 δραχμές στις 31 Δεκεμβρίου 1892
Τέλος με το αριθ.13.328/10-11-1892 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Λαρίσης Ανδρέα Ροδόπουλου, τα κτήματα της Μικρής Πουλιάνας ενοικιάστηκαν από την Ζάππειο επιτροπή για μια πενταετία, στον Χρήστο Πρίντζο κάτοικο Τρικάλων, έναντι 9100 δραχμών ετησίως. Εγγυητές του ενοικιαστή ήταν οι Ν.Τσόντης και Α.Γ.Ρίζος, κάτοικοι Τρικάλων.
Ο δεύτερος περιείχε το "από 2 Αυγούστου 1885 ιδιωτικόν περί του ύδατος Πολιάνας έγγραφον του Τεφίκ Βέη και του Γ.Γκώγου". Να έχει άραγε κάποια σχέση με την πρώην ιδιοκτησία της Μικρής Πουλιάνας αυτός ο Τεφίκ Βέης και η οικογένεια του; Πάντως οι θυγατέρες του Εσρέφ Χανούμ και Χατιζέ Μπακαλέ Χανούμ, είχαν μερίδια στο τσιφλίκι του Μπακρατίου Λάρισας που κι αυτό το πούλησαν στον Κων. Ζάππα. Όσον αφορά τον Γ.Γκώγο που αναφέρεται στο ίδιο έγγραφο, τον συναντάμε ως διευθυντή κτημάτων του Κων. Ζάππα. Άγνωστο όμως μέχρι στιγμής σε ποια κτήματα και σε ποια χρονική περίοδο, υπήρξε διευθυντής.
Τέλος με αύξ.αριθμό 343, υπήρχε ο τρίτος φάκελος που περιείχε "διάφορα έγγραφα αναγόμενα εις την αγοράν της Μ. Πολιάνας". Εδώ πιθανόν να υπήρχε το συμβόλαιο αγοράς του χωριού. Δεν γνωρίζουμε όμως τι απέγιναν τα αρχεία του Κων. Ζάππα. Και όχι μόνο αυτά των θεσσαλικών τσιφλικιών του, αλλά και το πολύ σπουδαίο αρχείο της μόνιμης κατοικίας του, όπου εκεί μετά το θάνατο του διενεργήθηκε απογραφή από το Ρουμάνο δικαστή Κωνσταντινέσκου και απ' ότι αναφέρεται, το αριθ.58 δέμα περιείχε "569 ταπία του εν θεσσαλία κτήματος Πολιάνα".
Αφού λοιπόν δεν βρέθηκαν τα συμβόλαια αγοράς της Μικρής Πουλιάνας, δεν γνωρίζουμε όχι μόνο τον πρώην ιδιοκτήτη της, αλλά ούτε τις λεπτομέρειες της αγοράς, καθώς και το χρηματικό ποσό που διέθεσε ο Κων. Ζάππας.
Αμέσως μετά το θάνατο του ιδιοκτήτη που συνέβη στις 21/1/1892, επιτροπή που ορίστηκε από το ελληνικό δημόσιο, επισκέφτηκε τα τσιφλίκια του στη Θεσσαλία, για την καταγραφή των περιουσιακών τους στοιχείων. Η πρώτη ενέργεια της επιτροπής ήταν να σφραγίσει τις αποθήκες των τσιφλικιών. Έτσι στις 28/1/1892, δηλαδή μια εβδομάδα μετά το θάνατο του Κων. Ζάππα, για να προφυλαχθούν τα προϊόντα των δύο αποθηκών της Μικρής Πουλιάνας, η αρμόδια επιτροπή ήρθε στο χωριό και αφού σφράγισε τις αποθήκες, διόρισε προσωρινό φύλακα αυτών, το δικαστικό κλητήρα Αργύριο Μπόνη.
Στο μεταξύ οι ανιψιοί του Κων. Ζάππα Απόστολος και Χρήστος Ζάππας του Αθανασίου, ήγειραν αξιώσεις για ολόκληρη την περιουσία του θείου τους, μη αρκούμενοι σ' αυτά που τους είχε αφήσει με τη διαθήκη του και μη αναγνωρίζοντας το δημόσιο ως κληρονόμον αυτού. Η αμφισβήτηση λοιπόν και η δικαστική διαμάχη που ακολούθησε, καθυστέρησε μεν τη διαδικασία μετάβασης των τσιφλικιών στο δημόσιο, αλλά δεν δικαίωσε τις προσπάθειες των ανιψιών, γιατί η διαθήκη του Κων. Ζάππα ήταν ξεκάθαρη και αποτελούσε ισχυρό επιχείρημα για την πλευρά της πολιτείας.
Στις 16/5/1892 η ορισθείσα επιτροπή, επισκέφθηκε ξανά τη Μικρή Πουλιάνα και αφού προέβη στην αποσφράγιση των αποθηκών, έκανε την ίδια μέρα έκθεση απογραφής, στην οποία περιέλαβε ολόκληρη την ακίνητη περιουσία του τσιφλικίου της Μικρής Πουλιάνας.
Τέλος στις 31/8/1892, ο Οικονομικός Έφορος Τρικάλων Κ.Βλάσσης, με πρωτόκολλο παραδόσεως και παραλαβής, παρέδωσε στο νέο διευθυντή των Ζαππείων κτημάτων Ι.Τριπολιτσιώτη το τσιφλίκι. Στο τέλος της εργασίας αυτής παρατίθενται αυτούσια τα τέσσερα αυτά έγγραφα, απ' τα οποία πολλά στοιχεία μπορεί να αντλήσει ο ενδιαφερόμενος, για τα γεγονότα που ακολούθησαν το θάνατο του Κων Ζάππα.
Σύμφωνα λοιπόν με την αριθ.183/16-5-1892 έκθεση απογραφής του Συμβολαιογραφούντος Ειρηνοδίκη Πύρρας Αργύρη Φιλιππίδη, το τσιφλίκι της Μικρής Πουλιάνας, είχε γύρω του τα χωριά Μ.Καλύβια, Στεφανοσαίοι, Ραψίστα, Γουρζί, Μεγ.Πουλιάνα και Λαζαρίνα. Περιελάμβανε 7700 στρέμματα, από τα οποία τα 7200 ήταν καλλιεργήσιμα, ενώ τα υπόλοιπα 500, αποτελούσαν το Ομέρ Αγάτικο δάσος. Το όνομα του αφείλονταν σε κάποιο Τούρκο Ομέρ Αγά, πιθανόν παλιότερο ιδιοκτήτη του χωριού, για τον οποίο δε γνωρίζουμε τίποτε περισσότερο. Φαίνεται όμως πως το δάσος αυτό ήταν κάτι το ξεχωριστό, γιατί προξένησε εξαιρετική εντύπωση στα μέλη της επιτροπής. Σε μια μάλιστα παράγραφο αναφέρεται το εξής: "Το δάσος διατηρείται εν καλλίστη και περθένω καταστάσει, ήτις δέον να ληφθώσι τα απαιτούμενα μέτρα, όπως διατηρηθεί". Σήμερα, εκατό και πλέον χρόνια αργότερα, αν δεν κάνω λάθος, από το δάσος αυτό έμεινε μόνο η τοποθεσία. Ομέρ Αγάτικα.
Ακόμα ανήκαν στο τσιφλίκι της Μικρής Πουλιάνας και περιήλθαν στο δημόσιο και τα εξής: Μία εκκλησία, ένα κονάκι, είκοσι οκτώ οικήματα χωρικών, δύο υδρόμυλοι απ' τους οποίους ο ένας με δύο πέτρες ήταν σε ενέργεια και ενοικιάζονταν προς 50 τουρκικές λίρες ετησίως, ενώ ο άλλος ήταν σε αχρηστία. Ένα λιβάδι θερινό, που ενοικιάζονταν προς 15-20 λίρες το έτος. Επίσης μία αποθήκη που περιείχε 25 κοιλά σησάμι, 20 κοιλά κριθάρι και 150 κοιλά σιτάρι. Άλλη αποθήκη που περιείχε 950 κοιλά σιτάρι. Τρίτη αποθήκη με 1000 κοιλά αραβόσιτο ακόκκιστο και τέλος άλλη αποθήκη με 100 κοιλά εφθαρμένου αραβόσιτου. Διευκρινίζεται ότι οι αποθήκες ήταν δύο, αλλά υποδιαιρούνταν σε τέσσερα διαμερίσματα. Καταμετρήθηκαν ακόμα είκοσι τρεις κυψέλες μελισσών, ένα βουβάλι με το μόσχο του και μια φοράδα με το πουλάρι της.
Πρέπει να πούμε πως το κοιλό που αναφέρεται εδώ και που είναι η μονάδα βάρους των δημητριακών στην Οθωμανική επικράτεια, δεν έχει σχέση με το σημερινό κιλό. Την εποχή εκείνη υπήρχε κοιλό τριών ειδών. Το κοιλό της Θεσσαλονίκης που ισοδυναμούσε με 85 οκάδες μακεδονικού σταριού, το κοιλό της Πόλης (Κωνσταντινούπολης) με 22 οκάδες και το θεσσαλικό κοιλό των 150 οκάδων, το καρά-κοιλό, όπως το έλεγαν οι Τούρκοι. Έχουμε πολλές μαρτυρίες που βεβαιώνουν, ότι οι πληρωμές και γενικά οι συναλλαγές στα τσιφλίκια της Θεσσαλίας κατά τη διάρκεια της ύστερης τουλάχιστον τουρκοκρατίας, γινόταν με το κοιλό των 22 οκάδων της Πόλης. Με βάση λοιπόν αυτό εύκολα μπορούμε να υπολογίσουμε πόσες οκάδες γεννήματα περιείχαν οι αποθήκες της Μικρής Πουλιάνας.
Ο εν ενεργεία νερόμυλος με συμβόλαια του συμβολαιογράφου Τρικάλων Ιωάννη Χατζηγώγου, είχε εκμισθωθεί κατά περιόδους στους εξής: Με το αριθ. 10525/8-12-1887 συμβόλαιο, στον Λάζαρο Γεωργίου κάτοικο Τυρνάβου, για ένα χρόνο από 26 Οκτωβρίου 1887 προς 63 τούρκικες λίρες. Με το αριθ. 13735/14-11-1888 συμβόλαιο. παραχώρησε στον Αν.Καραμελόπουλο κάτοικο Τρικάλων, επί δύο χρόνια από 26 Οκτωβρίου 1888 για 120 λίρες. Στη συνέχεια με το αριθ. 20646/27-10-1890 συμβόλαιο εκμισθώνεται στον Βασίλειο Γεωργίου κάτοικο Τρικάλων, επί ένα χρόνο από 26 Οκτωβρίου 1890, για 72 λίρες και τέλος για ακόμα ένα χρόνο με το αριθ. 25511/14-11-1891 συμβόλαιο, παραχωρείται στον ίδιο με αντίτιμο 57 λίρες.
Δεν γνωρίζουμε τον αριθμό οικογενειών της Μικρής Πουλιάνας την περίοδο αυτή. Όμως στην απογραφή που έγινε τρία χρόνια νωρίτερα, δηλαδή το 1889, οι κάτοικοι ήταν 268. Αν υπολογίσουμε τα μέλη της κάθε οικογένειας σε 5-6, αριθμός απόλυτα φυσιολογικός για τα τότε δεδομένα, πρέπει οι οικογένειες της Μικρής Πουλιάνας να ήταν από 40 μέχρι 50. Τριάντα απ' αυτές τις συναντάμε να εργάζονται στο τσιφλίκι αυτό και να δηλώνουν 73 αροτριώντα κτήνη. Δηλαδή αναλογούσαν πάνω από δύο τέτοια μεγάλα ζώα στον καθένα.
Μέσα από διάφορους πίνακες και καταστάσεις, καταφέραμε να ξεχωρίσουμε μερικούς κολίγους της Μικρής Πουλιάνας, προγόνους των σημερινών κατοίκων, οι οποίοι με συμβόλαια του συμβολαιογράφου Τρικάλων Ιωάννη Χατζηγώγου, είχαν δανειστεί για ορισμένο χρονικό διάστημα, κυρίως χρήματα και αραβόσιτο από τον ιδιοκτήτη. Αναλυτικά οι κολίγοι αυτοί με τα κυριότερα στοιχεία του συμβολαίου, είναι οι παρακάτω:
Ονοματεπώνυμο | Αριθμός & ημερομηνία συμβολαίου | Περίληψη συμβολαίου |
Βασιλείου Νικόλαος | 4796/27-12-1885 | Δανείστηκε 41.2 λίρες μέχρι 1/5/1886 |
Βάσου Παναγιώτης | 5647/22-5-1886 | Πήρε 15 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Βλάχος Γεώργιος | 5634/22-5-1886 | Πήρε 4 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Γαλάνης Αθανάσιος | 5648/22-5-1886 | Πήρε 5 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Γουρζιώτης Αθανάσιος | 2881/11-2-1885 | Πήρε 8.5 λίρες με τόκο 12% ετησίως |
Γουρζιώτης Κων/νος | 5639/22-5-1886 | Πήρε 4 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Ζήγρας Γεώργιος | 5641/22-5-1886 | Πήρε 8 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Καραγιάννης Γρηγόριος | 5645/22-5-1886 | Πήρε 4 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Κατσίκας Δημήτριος | 5632/22-5-1886 | Πήρε 8 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Κόζιακας Νάσιος | 3061/21-3-1885 | Δανείστηκε 418 δρχ. μέχρι 1/8/1885 |
Κουροβέσας Ιωάννης | 24912/14-2-1891 | Περί αγροληπτικής εταιρίας για ένα έτος |
Κουροβέσας Ιωάννης | 24913/14-2-1891 | Δανείστηκε 300 δρχ. μέχρι 12/8/1892 |
Λιακατούσης Μήτρος | 5635/22-5-1886 | Πήρε 14 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Μιχαήλ Ιωάννης | 5631/22-5-1886 | Πήρε 10 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Μπαλιόρθας Χρήστος | 1818/25-6-1884 | Δανείστηκε 86.5 δρχ. μέχρι 25/10/1884 |
Μπαλκούρας Χρήστος | 5646/22-5-1886 | Πήρε 8 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Μπελετσιώτης Αναστ. | 5643/22-5-1886 | Πήρε 8 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Μπελετσιώτης Αργύρης | 1817/25-6-1884 | Δανείστηκε 86.5 δρχ. μέχρι 25/10/1884 |
Μπελετσιώτης Αργύρης | 5642/22-5-1886 | Πήρε 4 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Μπελετσιώτης Νάσιος | 5644/22-5-1886 | Πήρε 4 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Παντούλας Γεώργιος | 5638/22-5-1886 | Πήρε 10 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Παντούλας Ευθύμιος | 1819/25-6-1884 | Δανείστηκε 267 δρχ. μέχρι 25/10/1884 |
Παντούλης Θύμνιος | 3062/21-3-1885 | Δανείστηκε 421 δρχ. μέχρι 1/8/1885 |
Παντούλας Ευθύμιος | 5636/22-5-1886 | Πήρε 10 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Σούρβας Θύμνιος | 3059/21-3-1885 | Πούλησε 2 βόδια, 2 αγελάδες κι 1 δαμάλι για 812,70 δρχ. στον Κ.Ζάππα |
Σούρβας Ευθύμιος | 5633/22-5-1886 | Πήρε 10 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Τόλιας Παναγιώτης | 3060/21-3-1885 | Δανείστηκε 530.5 δρχ. μέχρι 1/8/1885 |
Τόλιας Παναγιώτης | 21801/21-1-1891 | Δανείστηκε 232 δρχ. μέχρι 1/9/1891 |
Τόλος Παναγιώτης | 5630/22-5-1886 | Πήρε 4 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Τσαντής Σταμούλης | 5640/22-5-1886 | Πήρε 8 κοιλά αραβόσιτο για ένα έτος |
Στα περιεχόμενα του χρηματοκιβωτίου του τσιφλικιού των Μεγάλων Καλυβίων όταν το παρέδωσε η επιτροπή του δημοσίου στο διευθυντή Ι.Τριπολιτσιώτη, βρέθηκαν και τα εξής έγγραφα που αφορούσαν κατοίκους της Μικρής Πουλιάνας:
1. Με αύξ. αριθμό 70 "το από 15 Ιουνίου 1886, επί πεντηκονταλέπτου χαρτοσήμου χρεωστικόν ομόλογον, λιρών οθωμανικών 3.5 του Βαγγέλη Γαλάνη προς Γεώργιον Γκώγον, διευθυντήν κτημάτων Κ.Ζάππα.
2. Με αύξ. αριθμό 86 "την από 30 Μαρτίου 1886, εφ' απλού χάρτου απόδειξιν οφειλής, δύο οθωμανικών λιρών, του Ευθυμίου Σούρβα προς τον Κων. Ζάππαν".
3 Με αύξ. αριθμό 91 "την από 21 Απριλίου 1885, εφ' απλού χάρτου απόδειξιν οφειλής, δραχμών νέων 214.90 του Χρήστου Μπαλκούρα προς τον διευθυντήν του Κων. Ζάππα, μετά της κάτωθι ταύτης ταυτοχρόνου σημειώσεως του Δ.Γκώγου".
Εκτός όμως από τους ντόπιους, στο τσιφλίκι της Μικρής Πουλιάνας εργάζονταν και γεωργοί από άλλα χωριά με αντίσπορο. Κάθε φορά γινόταν συμφωνία ενώπιον του συμβολαιογράφου Τρικάλων Ιωάννη Χατζηγώγου κατά προτίμηση, όπου συντάσσονταν και σχετικό συμβόλαιο. Ένας απ' αυτούς αναφέρεται ο Κων. Κουραβέσης που συνήψε συμβόλαιο το 1891 για ένα έτος. Δεν γνωρίζουμε περισσότερες λεπτομέρειες.
Οι καλλιεργητές της Μικρής Πουλιάνας, καθώς και όλων των τσιφλικιών της Καρδίτσας και των Τρικάλων που ήταν στη δικαιοδοσία του Κων. Ζάππα, υπέγραφαν υποχρεωτικά ομοιόμορφα συμβόλαια, με τα οποία ρυθμίζονταν οι σχέσεις τους με τον ιδιοκτήτη. Ο τελευταίος επέβαλε τους όρους του μέσω των συμβολαίων αυτών και οι κολίγοι ήταν υποχρεωμένοι να τους αποδεχτούν. Οι όροι ενός τέτοιου συμβολαίου, ήταν οι παρακάτω:
1. Παρεδόθη εις τον καλλιεργητήν μία οικία του κτήματος ίνα κατοική, ήν είναι υπόχρεως να επισκευάζη ο ιδιοκτήτης, ως και εις αχυρών μετά του προαυλίου των, όπερ ο καλλιεργητής δύναται να σπείρη διά λαχανικών και οσπρίων προς χρήσιν του.
2. Παρεδόθη επίσης εκάστω ανάλογος έκτασις γαιών, ήν ούτος υποχρεούται να σπείρη δι' ιδίου του σπόρου και καλλιεργή, δι' εξόδων του, αποδίδων τω ιδιοκτήτη το 1/3 του εισοδήματος αυτών, οποιονδήποτε και αν ή τούτο, ως γαιόμορον εκτός της διά τροφήν των βοών του καλλιεργητού αναγκαιούσης ρόβης και των μποστανίων και οσπρίων των αναγκαιούντων προς οικιακήν των χρήσιν.
3. Οι καλλιεργηταί δικαιούνται να βόσκωσιν όσα έχουσι μικρά και μεγάλα ζώα και κόπτωσι τα αναγκαιούντα αυτοίς χόρτα εκ του κτήματος και του βάλτου άνευ πληρωμής.
4. Εκ του εισοδήματος των καπνοφυτειών υποχρεούνται οι καλλιεργηταί αποδίδωσι τω ιδιοκτήτη 18 οκάδας καπνού κατά στρέμμα, μετά την αποξήρανσιν του.
5. Ο ιδιοκτήτης υποχρεούται να πληρώση το 1/3 του φόρου των αροτριώντων κτηνών.
6. Οι καλλιεργηταί δεν δικαιούνται να καλλιεργώσιν άλλας γαίας εφ' όσον υπάρχουσιν εν τω κτημάτι τοιαύται, εν ελλείψει δε ο ιδιοκτήτης υποχρεούται να προμηθεύση αυτοίς τοιαύτας ή να της επιτρέπη να λαμβάνωσι τοιαύτας με αντίσπορον, πληρώνων αυτός τον αντίσπορον και λαμβάνων το 1/3 της συγκομιδής των επί τοιούτω καλλιεργουμένων γαιών.
7. Αι δαπάναι της επισκευής των χανδάκων ή της πηγής του ύδατος επιβαρύνουσι τον ιδιοκτήτην.
8. Υποχρεούται ούτος εν αφορίαις να δανείζη τοις καλλιεργηταίς τον αναγκαιούντα αυτοίς σπόρον ον θα λαμβάνη εκ των πρώτων αλωνίων, όσα δε χρήματα δανείση αυτοίς προς αγοράν κτηνών διά την καλλιέργειαν, θα πληρώνωσι τόκον 12%, αλλά μετά το πρώτον έτος καθ' ό θα είναι άτοκα.
9. Αν ένεκα λόγων ανεξαρτήτων της θελήσεώς του, ή θανάτου παύση να ή τις κολίγας, θεωρείται αυτός ή η οικογένεια του παρακεντές, πληρώνει 10 δραχμάς κατ' έτος λόγω ενοικίου της οικίας.
10. Οι καλλιεργηταί υποχρεούνται να εκτελώσιν εγκαίρως τας ειθισμένας εν τω κτήματι εργασίας, ήτοι οργώματα, σποράν αλωνισμόν και θερισμόν, ειδοποιούντες εγκαίρως τον επιστάτην και μεταφέροντες το αναλογούν τω ιδιοκτήτη εισόδημα εν ταις αποθήκαις, αν δεν δυνηθώσι να καλλιεργήσωσιν εγκαίρως, όπως δοθώσιν εις άλλους.
11. Εν αφορία και ενδεία των καλλιεργητών υποχρεούται ο ιδιοκτήτης να δανείζη τον αναγκαιούντα προς τροφήν των αραβόσιτων, λαμβάνων αυτόν εκ των αλωνίων άνευ τόκου.
12. Εις τους κολίγας παρεδόθηκαν αι άμπελοι του κτήματος, ας ούτοι θα νέμωνται, άνευ πληρωμής, υπόχρεοι όντες να καλλιεργώσι και βελτιώσιν αυτάς, όσας δύνανται, δικαιούμενοι δε, αν απέλθωσι του κτήματος οι έχοντες τοιαύτας δεόντως καλλιεργημένας, να λάβωσιν ανά πέντε λίρας κατά στρέμμα εις αποζημίωσιν των επ' αυτών εργασιών των και
13. Εκ των ανωτέρω καθαρώς αγροληπτικών όρων ουδόλως περιορίζονται ουδέ μειούνται το παράπαν τα απεριόριστα δικαιώματα της κυριότητος του ιδιοκτήτου εφ' όλου του κτήματος ανήκοντος αυτώ κατά νόμον κυριότητα ουδέ γεννάται οιονδήποτε εμπράγματον δικαίωμα εις τους καλλιεργητάς επί τινος των εν τω κτημάτι υπαρχόντων.
Αι εν τω συμβολαίω τούτο διαγραφόμεναι σχέσεις και υποχρεώσεις των καλλιεργητών και του ιδιοκτήτου εισίν αι ισχύουσαι εις άπαντα τα χωρία των επαρχιών Τρικάλων και Καρδίτσης.
Το τσιφλίκι της Μικρής Πουλιάνας περιήλθε στο δημόσιο το 1892, δηλαδή την ίδια χρονιά που πέθανε ο Κων. Ζάππας. Η επιτροπή του δημοσίου, την πρόσοδο των πρωίμων και οψίμων δημητριακών καρπών αυτής της χρονιάς, την εκμίσθωσε στον Κ.Παπάρα κάτοικο Τρικάλων, αντί 5710 δραχμών. Το ποσό αυτό ο ενοικιαστής ήταν υποχρεωμένος να καταβάλει σε δο ισόποσες δόσεις. Τις 2855 δραχμές την 1 Οκτωβρίου και τις υπόλοιπες 2855 δραχμές στις 31 Δεκεμβρίου 1892
Τέλος με το αριθ.13.328/10-11-1892 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Λαρίσης Ανδρέα Ροδόπουλου, τα κτήματα της Μικρής Πουλιάνας ενοικιάστηκαν από την Ζάππειο επιτροπή για μια πενταετία, στον Χρήστο Πρίντζο κάτοικο Τρικάλων, έναντι 9100 δραχμών ετησίως. Εγγυητές του ενοικιαστή ήταν οι Ν.Τσόντης και Α.Γ.Ρίζος, κάτοικοι Τρικάλων.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Τα τσιφλίκια του Κων. Ζάππα ανάμεσα στα οποία κι αυτό της Μικρής Πουλιάνας, όπως και τα τσιφλίκια του Στεφάνοβικ, ήταν από τα πρώτα που μπήκαν στη διαδικασία της απαλλοτρίωσης με πολλές όμως δυσκολίες και μεγάλο δισταγμό εκ μέρους της πολιτείας, έστω κι αν είχαν περιέλθει στη δικαιοδοσία της μετά το θάνατο του Κων Ζάππα. Και τούτο διότι, αφ' ενός μεν η αντίδραση ενός μικρού αριθμού γαιοκτημόνων που ζήτησαν πανικόβλητοι από τον Τούρκο πρόξενο της Λάρισας να πολιτογραφηθούν ως Τούρκοι υπήκοοι για να μπορούν να επικαλεστούν τις συνθήκες Βερολίνου - Κωνσταντινούπολης προς προστασία τους και αφ' ετέρου η μη ύπαρξη βούλησης εκ μέρους της πολιτείας, για συνολική λύση του ακανθώδους αυτού ζητήματος, παρέτειναν την αβεβαιότητα και οδήγησαν σε υπέροχους αγώνες με αποκορύφωμα τα γεγονότα της Καρδίτσας και του Κιλελέρ, για τους οποίους δικαίως υπερηφανεύεται ο αγροτικός κόσμος.
Μπορεί στη συνείδηση των ανθρώπων του μόχθου, τα παραπάνω γεγονότα να κατέχουν ξεχωριστή θέση. Όμως σ' όλα τα θεσσαλικά τσιφλίκια υπήρξε ξεσηκωμός και χύθηκε αίμα, στην προσπάθεια πραγματικής απελευθέρωσης, με μοναδικό αίτημα την παραχώρηση των κτημάτων στους αγρότες. Για παράδειγμα η εφημερίδα "Θεσσαλία" του Βόλου, στο φύλλο της 19ης Μαρτίου 1907, δημοσιεύει ανταπόκριση από τα Τρίκαλα όπου αναφέρεται ότι, σε συμπλοκή μεταξύ χωροφυλάκων και αγροτών στη Μικρή Πουλιάνα (Μουριά), αντηλλάγησαν πυροβολισμοί και σκοτώθηκε μια κοπέλα 14 χρονών. Η συμπλοκή προκλήθηκε από διαφωνία για ένα σπίτι, μεταξύ αγροτών και επιτροπής διανομής των Ζαππείων κτημάτων.
Με τα ημίμετρα και τη μερική απαλλοτρίωση, ακολούθησε η επαναστατική απόφαση του 1923 με την οποία ο γενναίος στρατηγός Νικόλαος Πλαστήρας προέβη στην ολοκληρωτική απαλλοτρίωση όλων των τσιφλικιών, τα παρέδωσε στη νομή και κυριότητα του κράτους προς αποκατάσταση των ακτημόνων καλλιεργητών κι έτσι πήρε τέλος η "ντροπή του τσιφλικιού", που είχε ολέθριες συνέπειες στην τοπική αλλά και στην εθνική οικονομία, με δυσμενή επίπτωση στη γενικότερη ανάπτυξη της χώρας μας.
Μπορεί στη συνείδηση των ανθρώπων του μόχθου, τα παραπάνω γεγονότα να κατέχουν ξεχωριστή θέση. Όμως σ' όλα τα θεσσαλικά τσιφλίκια υπήρξε ξεσηκωμός και χύθηκε αίμα, στην προσπάθεια πραγματικής απελευθέρωσης, με μοναδικό αίτημα την παραχώρηση των κτημάτων στους αγρότες. Για παράδειγμα η εφημερίδα "Θεσσαλία" του Βόλου, στο φύλλο της 19ης Μαρτίου 1907, δημοσιεύει ανταπόκριση από τα Τρίκαλα όπου αναφέρεται ότι, σε συμπλοκή μεταξύ χωροφυλάκων και αγροτών στη Μικρή Πουλιάνα (Μουριά), αντηλλάγησαν πυροβολισμοί και σκοτώθηκε μια κοπέλα 14 χρονών. Η συμπλοκή προκλήθηκε από διαφωνία για ένα σπίτι, μεταξύ αγροτών και επιτροπής διανομής των Ζαππείων κτημάτων.
Με τα ημίμετρα και τη μερική απαλλοτρίωση, ακολούθησε η επαναστατική απόφαση του 1923 με την οποία ο γενναίος στρατηγός Νικόλαος Πλαστήρας προέβη στην ολοκληρωτική απαλλοτρίωση όλων των τσιφλικιών, τα παρέδωσε στη νομή και κυριότητα του κράτους προς αποκατάσταση των ακτημόνων καλλιεργητών κι έτσι πήρε τέλος η "ντροπή του τσιφλικιού", που είχε ολέθριες συνέπειες στην τοπική αλλά και στην εθνική οικονομία, με δυσμενή επίπτωση στη γενικότερη ανάπτυξη της χώρας μας.
Συνεχίζεται...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου